Fréttir
26. júní 2022Amnesty International gefur út skýrslu með 20 leiðbeinandi reglum um viðeigandi beitingu lögreglukylfa fyrir alþjóðadag til stuðnings þolenda pyndinga sem er þann 26. júní. Reglurnar segja til um hvenær og hvernig megi beita slíkum vopnum í samræmi við alþjóðleg mannréttindalög þar sem lögmæti, nauðsyn, meðalhóf og ábyrgð eru höfð að leiðarljósi. Nýlegt myndband frá Indlandi þar sem lögregla ræðst á mótmælendur og gæslufanga með kylfum sýnir nauðsyn þess að kljást við útbreidda misbeitingu kylfa og annarra barefla.
Alþjóðastaðlar kveða á um að það megi aldrei nota kylfur til að refsa, dreifa friðsömum mótmælendum eða gegn fólki sem er þegar í haldi. Amnesty International hefur ítarlega skrásett hvernig löggæsluaðilar um heim allan misbeita kylfum á þann hátt að það teljist til pyndinga eða annarrar grimmilegrar, ómannúðlegrar og niðurlægjandi meðferðar.
Misbeiting
Fyrr í þessum mánuði náðist lögreglufulltrúi á upptöku þar sem hann barði ítrekað hóp af karlkyns mótmælendum í haldi með kylfu í borginni Saharanpur, Uttar Pradesh á Indlandi. Lögreglufulltrúinn hélt áfram jafnvel þótt mótmælendurnir öskruðu af ótta og sársauka og einn þeirra kvartaði yfir því að vera handleggsbrotinn. Myndbandið sýnir hvernig mannréttindabrot geta átt sér stað bak við luktar dyr í gæsluvarðhaldi og að algeng vopn eins og kylfur geta orðið að pyndingartóli ef þeim er misbeitt.
„Kylfur eru ekki leikföng. Þær geta valdið alvarlegum áverkum og jafnvel dauða ef þeim er misbeitt. Samt sem áður sjáum við að lögregla beitir kylfum til að kúga og refsa, hvort sem það er til að bæla niður friðsamleg mótmæli eða að valda sársauka og ótta á meðal fanga í gæsluvarðhaldi.“
Anja Bienert, sérfræðingur Amnesty International um mannréttindi í löggæslu.
Alþjóðlegt vandamál
Barefli eru mest notaði löggæslubúnaðurinn í heiminum og þeim er oft misbeitt. Amnesty International staðfesti 188 tilfelli um misbeitingu barefla á árinu 2021 í 35 löndum, þar á meðal Hvíta-Rússlandi, Síle, Frakklandi, Mjanmar, Nígeríu og Bandaríkjunum.
Á meðal staðfestra tilvika um misbeitingu kylfa eru:
„Löggæsluaðilar verða að hætta að beita kylfum sem fyrsta úrræði. Reglan er sú að eingöngu skuli beita kylfum til varnar gegn ofbeldisfullri árás og aðeins ef engar aðrar skaðaminni leiðir eru í boði. Lögregla þarf að reyna að draga úr spennu í aðstæðunum með því að vera með skýr munnleg aðvörunarorð áður en kylfum er beitt og þeim skal aðeins beitt á þann hátt að þær valdi sem minnstum líkamlegum skaða. Að slá fólk í höfuðið, andlitið, hálsinn, kverkar eða nára eða að slá fólk ítrekað er nánast aldrei réttmætt.“
Anja Bienert, sérfræðingur Amnesty International um mannréttindi í löggæslu.
Skýrir alþjóðastaðlar
Amnesty International setti saman 20 leiðbeinandi reglur um beitingu kylfa með mannréttindi að leiðarljósi. Þær byggja á grundvallarreglum frá Sameinuðu þjóðunum um valdbeitingu og skotvopn löggæsluaðila en einnig viðmiðunarreglur Amnesty International frá 2015 um hvernig skuli innleiða þessar grundvallarreglur.
Löggæsluaðilar skulu:
✔ aðeins nota kylfur sem vörn gegn ofbeldisfullri árás.
✔ aðeins nota kylfur þegar skaðaminni leiðir eru ekki í boði.
✔ gefa skýr skilaboð um að viðkomandi verði að hætta að beita ofbeldi áður en kylfu er beitt og skýr varnarorð um að valdi verði beitt ef skipuninni er ekki fylgt.
✔ miða á stærri vöðva líkamans (t.d. læri og upphandlegg) og forðast líkamshluta þar sem hætta er á alvarlegum áverkum.
✔ geta réttlætt hvert einasta högg og hætta um leið og markmiðinu er náð.
Löggæsluaðilar skulu EKKI:
✖ nota kylfur á fólk sem er friðsamt eða veitir litla mótspyrnu.
✖ nota kylfur á fólk sem búið er að ná stjórn á.
✖ nota kylfur til að dreifa friðsömum mótmælum.
✖ beita kylfuárásum t.d. þegar ráðist er með kylfum á mótmælendur sem eru að flýja.
✖ miða á viðkvæma líkamshluta (t.d. höfuð, háls, hrygg, kverkar eða nára) nema vera í bráðri hættu á að deyja eða skaðast alvarlega og geta ekki að brugðist við með öðrum hætti.
Amnesty International kallar eftir banni við kylfum sem eingöngu er hægt að nota sem pyndingartól, eins og gaddakylfur, og hvetur stjórnvöld til að þróa regluverk um kylfur og annan löggæslubúnað þegar rökstuddur grunur er um að slíkur búnaður geti verið notaður fyrir pyndingar og aðrar illar meðferðir.
Jákvæð þróun
Sameinuðu þjóðirnar tóku mikilvægt skref í átt að banni við pyndingartólum í lok maí 2022 með útgáfu á skýrslu sérfræðinga. Þessi skýrsla getur rutt veginn fyrir lagalega bindandi alþjóðasamningi um slík viðskipti og er því þýðingarmikill áfangi. Það er ein leið til að hindra að fyrirtæki geti selt gaddakylfur, rafkylfur, rafbelti og önnur pyndingartól á alþjóðamörkuðum.
Allsherjarþing Sameinuðu þjóðanna bað sérfræðingahóp stjórnvalda um að kanna nýjar leiðir til að koma á reglum um pyndingartól árið 2021 en það eru ekki til neinar mannréttindamiðaðar alþjóðlegar reglur um viðskipti með slík tól.
Amnesty International ásamt samstarfsaðilunum Omega Research Foundation og IHRC kallar eftir því að það verði afdráttarlaust bann við tólum sem hafa þann eina tilgang að beita pyndingum og annarri illri meðferð og fagnar m.a. þeim tilmælum í skýrslunni um að alþjóðastaðlar í framtíðinni verði að banna framleiðslu og viðskipti á tólum sem eru í grunninn grimmileg löggæslutól. Sérfræðingahópurinn segir að slíkt bann geti verið „fyrirbyggjandi til að hindra mannréttindabrot“.
Í skýrslunni eru einnig tilmæli um að þróa regluverk um lögmætan löggæslubúnað sem algengt er að misnotaður sé eins og táragas, gúmmíkúlur og kylfur, þegar rökstuddur grunur er um að slíkum búnaði verði beitt við pyndingar og aðra illa meðferð.
Amnesty International og Omega Research Foundation hafa unnið náið með Evrópusambandinu og Evrópuráðinu til að þróa regluverk um pyndingartól ásamt því að senda tilmæli um slíkt til Sameinuðu þjóðanna.
Lestu meira:
Lestu einnig
Þú ætlar að styðja og .
Skrifaðu undir og Amnesty á Íslandi sendir viðeigandi aðilum bréf í þínu nafni. Engar aðrar persónuupplýsingar en nafn þitt munu fylgja bréfinu á viðkomandi stjórnvöld.
Með því að skrifa undir málin samþykkir þú skilmála Íslandsdeildar Amnesty International um undirskriftir og persónuverndarstefnu