Fréttir
15. apríl 2024Súdan: Sorglega bágborin viðbrögð alþjóðasamfélagsins
Nú þegar ár er liðið frá upphafi stríðsátaka á milli hersveitar Súdans og RSF-hersveita (e. Rapid Support Forces) hafa viðbrögð alþjóðasamfélagsins verið sorglega bágborin á sama tíma og mannfall óbreyttra borgara í landinu eykst. Í dag þann 15. apríl, þegar ár er liðið frá upphafi átakanna, verður listasýning haldin í Naíróbí í Kenýa á vegum Amnesty International, Sudan Democracy First Group og NGO International Film Festival þar sem súdanskt listafólk sýnir verk sín til stuðnings óbreyttum borgurum í Súdan sem þjást mest vegna átakanna.
Diplómatískar viðræður ekki dugað
„Í heilt ár hefur verið litið fram hjá fólkinu í Súdan og það verið hunsað á sama tíma og það ber hitann og þungann af ofbeldisfullum árekstrum milli hersveita Súdans og RSF–hersveita. Diplómatískar viðræður hafa hingað til ekki dugað til að stöðva átökin, vernda óbreytta borgara, veita fullnægjandi mannúðaraðstoð eða draga gerendur stríðsglæpa til ábyrgðar.“
Tigere Chagutah, framkvæmdastjóri svæðisdeildar Austur- og suðurhluta Afríku hjá Amnesty International.
Það tók næstum því ár fyrir öryggisráð Sameinuðu þjóðanna að samþykkja ályktun um Súdan þar sem kallað er eftir tafarlausu vopnahléi og óhindruðu aðgengi að mannúðaraðstoð. Þrátt fyrir ályktunina halda átökin áfram í landinu án nokkurra ráðstafana til að vernda óbreytta borgara.
„Alþjóðasamfélagið hefur ekki beitt stríðsaðila nægjanlegum þrýstingi til að stöðva mannréttindabrot gegn fólki sem hefur verið dregið inn í þetta stríð. Þá sérstaklega Afríkubandalagið, sem hefur ekki sýnt þá leiðtogahæfni sem þörf er á eða gripið til aðgerða í samræmi við umfang og alvarleika átakanna.“
Tigere Chagutah, framkvæmdastjóri svæðisdeildar Austur- og suðurhluta Afríku hjá Amnesty International.
Á árlegum leiðtogafundi bandalagsins í febrúar, þeim fyrsta frá upphafi átakanna, var ekki fjallað um ástandið í Súdan í sérstökum dagskrárlið.
Sendinefnd Sameinuðu þjóðanna
Í október 2023 setti mannréttindaráð Sameinuðu þjóðanna á fót sendinefnd til að afla sönnunargagna í Súdan með umboð til að rannsaka og staðfesta gögn og finna rót vandans þegar kemur að mannréttindabrotum og öðrum brotum í átökunum.
„Þrátt fyrir að sendinefndin geti gegnt gífurlega mikilvægu hlutverki þegar kemur að því að draga gerendur grimmdarverka í Súdan til ábyrgðar þá hefur hún ekki getað sinnt umboði sínu með fullnægjandi hætti þar sem hún er ekki enn fullmönnuð og skortir fjármagn vegna ráðningabanns innan Sameinuðu þjóðanna. Heimurinn má ekki við því að líta í hina áttina. Aðildarríki verða að tryggja fjármagn og pólitískan stuðning við sendinefndina í Súdan og sjá til þess að Súdan sé ofarlega á dagskrá hjá mannréttindaráði Sameinuðu þjóðanna og annarra stofnana Sameinuðu þjóðanna.“
Omayma Gutabi, framkvæmdastjóri Sudan Democracy First Group.
AFP – Getty Images. Vegalaus maður í Súdan í skýli á háskólasvæði.
Hörmuleg mannréttindaneyð
Þrátt fyrir margar yfirlýsingar um vopnahlé hafa átökin farið harðnandi um allt landið. Rúmlega 14.700 einstaklingar hafa verið drepnir, meðal annars í beinum eða handahófskenndum árásum á óbreytta borgara. Um það bil 10,7 milljónir einstaklinga hafa neyðst til að flýja heimili sín vegna átakanna og eru vegalausar í eigin landi. Þetta er mesti fjöldi vegalausra einstaklinga í eigin ríki á heimsvísu. Að minnsta kosti 14 milljónir barna, sem er helmingur allra barna í landinu, þurfa á mannúðaraðstoð að halda.
Matvælaáætlun Sameinuðu þjóðanna hefur varað við því að alþjóðleg mannúðaraðstoð til Súdans er verulega undirfjármögnuð þrátt fyrir aðvaranir mannúðarstofnananna um hungursneyð. Í lok febrúar var aðeins búið að ná 5% af því fjármagni sem Sameinuðu þjóðirnar kölluðu eftir. Það grefur alvarlega undan því að hægt sé að veita mikilvæga neyðaraðstoð og þjónustu.
„Bandamenn Súdans bæði annars staðar í Afríku sem og á alþjóðavísu þurfa að beita stríðsaðila þrýstingi til að vernda almenna borgara og leyfa óhindraðan aðgang mannúðaraðstoðar. Við köllum einnig eftir tafarlausri aukningu á mannúðaraðstoð fyrir þá einstaklinga sem hafa leitað skjóls í nágrannalöndum Súdans ásamt þeim sem eru vegalausir í eigin landi. Þá sérstaklega konur og stúlkur sem eiga á hættu að verða fyrir kynferðisofbeldi.“
Omayma Gutabi, framkvæmdastjóri Sudan Democracy First Group.
Menningararfleifð hverfur
Söfn, menningarhús og rannsóknarstofur í Súdan hafa einnig verið rænd og eyðilögð.
„Listafólk er vonarberi, uppspretta styrks og verndari menningararfleifðar. Í núverandi átökum er mögulegt að forn saga Súdans eyðileggist þar sem verndarar menningararfleifðar landsins hafa flúið í leit að vernd. Við stöndum nú á krossgötum um að bjarga mannslífum og vernda menningararfleifð sem hverfur nú hratt. Það er áríðandi að súdanskt listafólk safnist saman nú þegar ár er liðið til að byggja upp samstöðu, safna fyrir samtök á svæðinu og velta framtíð Súdans fyrir sér,“
Taye Balogun, stofnandi, NGO international Film Festival.
©AFP – Getty Image – Súdan júní 2023
Tími til að binda enda á refsileysi
„Refsileysi í Súdan eflir stríðsaðila og hersveitir í átökunum í því að halda áfram að gera óbreytta borgara að skotmörkum þvert á alþjóðalög. Þessir gerendur halda að þeir séu friðhelgir gjörðum sínum og skortur á viðbrögðum frá alþjóðasamfélaginu styrkir þá trú enn frekar.“
Tigere Chagutah, framkvæmdastjóri svæðisdeildar Austur- og suðurhluta Afríku hjá Amnesty International.
Frá árinu 2003 hefur Amnesty International og önnur samtök skrásett stríðsglæpi, glæpi gegn mannúð og önnur brot á alþjóðlegum mannúðarlögum sem súdanskar hersveitir hafa framið. Þar á meðal morð á óbreyttum borgurum, ólögmætar eyðileggingar á borgaralegum eignum, kynferðisofbeldi gegn konum og stúlkum og notkun efnavopna.
Kallað er eftir því að allir stríðsaðilar í Súdan sýni samvinnuvilja við sendinefndina sem mannréttindaráðið hefur sett á laggirnar. Nágrannalönd Súdans þurfa einnig að styðja störf sendinefndarinnar og greiða henni leið.
Bakgrunnur
Stríðsátök í Súdan hófust 15. apríl 2023 þar sem súdanskar hersveitir berjast gegn RSF-hersveitum fyrrum ríkisstjórnar. Átökin hófust eftir margra mánaða spennu milli þessara tveggja hópa meðal annars vegna ágreinings um hvernig ætti að endurbyggja öryggissveitir í landinu en tillaga um það var sett fram í tengslum við viðræður um nýja ríkisstjórn.
Átökin hafa leitt til gífurlegrar þjáningar óbreyttra borgara og mikillar eyðileggingar. Átökin hófust upphaflega í höfuðborginni Kartúm en hafa dreifst til annarra svæða í landinu, þar á meðal Darfur, Norður-Kordoan og Gezira.
Lestu einnig
ÞITT NAFN BJARGAR LÍFI
Þú ætlar að styðja og .
Skrifaðu undir og Amnesty á Íslandi sendir viðeigandi aðilum bréf í þínu nafni. Engar aðrar persónuupplýsingar en nafn þitt munu fylgja bréfinu á viðkomandi stjórnvöld.
Með því að skrifa undir málin samþykkir þú skilmála Íslandsdeildar Amnesty International um undirskriftir og persónuverndarstefnu